گروهی از ستاره شناسان با استفاده از تلسکوپ فضایی هابل خوشه ای از ستارگان جوان را یافتند که در اطراف سیاه چاله کوچکی می چرخند که بازمانده یک کهکشان کوتوله است.

 ستاره شناسان می دانند که ستارگان چگونه فرو می پاشند و سیاه چاله های خوشه های ستاره ای را که 10 برابر جرم خورشید وزن دارند می سازند. اما تاکنون روشن نبود که سیاه چاله های عظیم (همانند سیاه چاله غول پیکر مرکز کهکشان راه شیری که به بزرگی 4 میلیون خورشید است) چگونه در هسته کهکشانها شکل می گیرند.

محققان موسسه نجوم سیدنی در استرالیا در سال 2009 با تلسکوپ پرتو ایکس XMM-Newton آژانس فضایی اروپا سیاه چاله ای به نام ESO 243-49 HLX-1 و به وزن 20 هزار خورشید را کشف کردند که در حاشیه کهکشان ESO 243-49 در فاصله 290 میلیون سال نوری از زمین قرار دارد.

اکنون دانشمندان مرکز فیزیک نجوم اسمیت سونیان در آمریکا با استفاده از اطلاعات جمع آوری شده توسط تلسکوپهای فضایی هابل و سوئیفت ناسا خوشه ای از ستارگان جوان را ردیابی کردند که 250 سال نوری قطر دارد و در اطراف این سیاه چاله می چرخد.

براساس گزارش یونیورس تودی، شدت نور و رنگ این خوشه با سایر خوشه های ستارگان جوان سایر کهکشانها سازگار است. این محققان نور آبی رنگ حاصل از گاز گرم در حلقه رشد اطراف سیاه چاله را ردیابی کردند و همچنین یک نور قرمز محصول گازهای بسیار سردتر را آشکار کردند که احتمالا مربوط به سایر ستارگان است.

این ستاره شناسان کشف کردند که این خوشه ستارگان کمتر از 200 میلیون سال قبل شکل گرفته است. این بدان معنی است که بیشتر این ستارگان در پی برخورد میان دو کهکشان شکل گرفته اند.

درواقع، ESO 243-49 HLX-1 یک سیاه چاله واسطه ای شگفت انگیز است که به گفته این دانشمندان، در این فاز پیش بینی آینده آن دشوار است، اما این سیاه چاله می تواند در یک مدار پایدار در اطراف این کهکشان کوتوله باقی بماند.

این سیاه چاله منحصربفرد است چون تنها سیاه چاله واسطه ای است که تاکنون رصد شده است. کمیاب بودن آن پیشنهاد می کند که این نوع سیاه چاله ها تنها برای دوره کوتاهی قابل رویت هستند.

تیمی از دانشمندان با استفاده از شیوه جدید پژواک نوری، موفق به ثبت نوری از یک انفجار فضایی شده‌اند که در اواسط دهه 1800 روی زمین مشاهده شده است.

دانشمندان مؤسسه علوم تلسکوپ فضایی توانسته‌اند پژواک‌های یک موج شوک نور را که از ابرهای فضایی منعکس شده، ثبت کنند تا انسان امروزی بتواند مانند افراد حاضر در 170 سال قبل این لحظه را شاهد باشد.

شیوه پزشکی قانونی فضایی به گشایش اسرار یک رویداد ستاره‌ای موسوم به «انفجار عظیم» در قرن نوزدهم کمک کرده که در آن ستاره «اتا کارینا» ناگهان به دومین جسم درخشان در فضا تبدیل شده بود.

ستاره «اتا کارینا» که یکی از عظیم‌ترین ستارگان موجود در کهکشان راه شیری بوده، در قرن 19 میلادی به طور غیرمنتظره‌ای با افزایش درخشش روبه‌رو شد. برای 10 سال در اواسط دهه 1800 این ستاره، دومین جسم درخشان آسمان دیده می‌شد.

این دانشمندان با استفاده از تصاویر «اتا کارینا» به بررسی پژواک‌های نوری انفجار عظیم پرداخته و دریافتند که نور این انفجار در غبار بین سیاره‌ای با فاصله ده‌ها سال نوری از این ستاره منعکس یا پژواک داده شده است.

این ده‌ها سال نوری اضافی بدین معنی است که نور این انفجار به جای قرن نوزدهم در حقیقت اکنون به زمین رسیده است.

«اتا کارینا» یک متغیر آبی درخشان است، بدین معنی که از دوره‌های چشمک زن در پی دوره‌های درخشش برخوردار است. «انفجار عظیم» یک رویداد شدید و منحصربه‌فرد بوده که در آن، ستاره «اتا کارینا» با جرمی 100 برابر خورشید، باعث سوختن میزانی به اندازه چندین خورشید در یک انفجار بزرگ شده است.

دانشمندان ابتدا بر این تصور بودند که بادهای ستاره‌ای یا همان گازهای منتشر شده از یک ستاره دیگر، باعث افزایش این انفجار شده است؛ اما رصدهای دقیق‌تر نور از لحظه انفجار نشان‌دهنده نادرست بودن این باور بود.

محققان سپس با استفاده از تلسکوپ‌های دقیق‌تر شیلی، توانستند طیف‌های پژواک‌های نور را به دست آورند که آنها را قادر به تجزیه دقیق‌تر نور به اجزای آن می‌سازد.

این رصدها به ارائه اطلاعات مهم در مورد ترکیبات شیمیایی، دما و شتاب مواد منتشر شده در زمان انفجار عظیم قرن نوزدهم میلادی می‌پردازند.

آقای محمد ابراهیم علیجان زاده دارای مدرک مهندسی عمران و عضو هیات کوهنوری کاشان از سال 1385 برای تمرینات رصدی در  رصدخانه دانشگاه کاشان حضور پیدا می کرد. ایشان که علاوه بر فعالیتهای ورزشی علاقه زیادی به فعالیتهای نجوم آماتوری نیز داشتند پس از آشنایی با مقدمات نجوم رصدی به پیشنهاد رصدخانه دانشگاه کاشان و همکاری دوستان، اقدام به راه اندازی انجمن نجوم آماتوری اختران آران و بیدگل نمودند.

این انجمن از همان ابتدا با استقبال علاقمندان مواجه شد. و پس از عضوگیری، اقدام به برگزاری دوره های متعدد آموزشی و برپایی نمایشگاههایی در زمینه ترویج نجوم آماتوری در شهرستان آران و بیدگل نمود. تعداد زیادی از جوانان منطقه از طریق همین انجمن با مبانی دانش اخترشناسی آشنا شده و بعضا به تحصیلات تخصصی در این زمینه پرداختند.

ایشان علی رغم مشغله کاری سعی می نموند ت در برنامه های انجمن حضور فعال داشته باشند. در ضمن همکاری خوبی با هیات کوهنوردی کاشان نیز داشتند. اما در روز جمعه 21 بهمن 1390 به اتفاق یک گروه چهار نفره برای صعود به قله کرکس دچار سانحه سقوط بهمن شده و جان باختند. لذا بدین وسیله درگذشت این عضو جامعه نجوم آماتوری را به خانواده ایشان و کلیه علاقمندان نجوم تسلیت عرض می کنیم.

یادشان گرامی و روحشان آسمانی باد

گروهی از دانشمندان موفق شده اند نور به جا مانده از انفجار کیهانی که در اواسط دهه 1800 بر روی زمین مشاهده شده است را با کمک تکنیکی جدید ثبت کنند.

به گزارش خبرگزاری مهر، دانشمندان توانسته اند با استفاده از "تکنیک بازتاب" انعکاس امواج انفجاری نور را در ابرهای کیهانی در فضا به ثبت برسانند، به این شکل انسانهای امروزی می توانند لحظه ای که انسانهای 170 سال گذشته در آسمان دیده اند را دوباره ببینند.

این تکنیک کیهانی به کشف اسرار یکی از رویدادهای مهم ستاره ای به نام "انفجار عظیم" در قرن نوزدهم کمک فراوانی کرده است، دورانی که ستاره ای به نام "اتا کارینا" به صورت ناگهانی به دومین ستاره درخشان آسمان تبدیل شد. در واقع اخترشناسان در حال مشاهده صحنه های انفجار سیستم ستاره ای دوتایی و غول پیکر "اتا کارینا" با تاخیری 170 ساله هستند.

تصاویر ثبت شده از نورهای بازتابیده از انفجار عظیم سیستم دوستاره ای اتاکارینا

انفجار عظیم در سال 1838 رخ داد، زمانی که ستاره ای عظیم به صورت ناگهانی درخشانتر از معمول شد و برای 10 سال به عنوان درخشانترین ستاره آسمان شناخته شد.

این انفجار بسیار وسیع بود اما یک انفجار ابرنواختری نبود. با وجود اینکه اتا کارینا پس از آن کم نورتر شده و حجم بسیاری را از دست داد، اما هرگز از بین نرفت و هنوز احتمال داده می شود که جرم این ستاره 100 برابر خورشید باشد.

محدوده سحابی اتاکارینا، این ستاره برای سالها به عنوان درخشانترین ستاره آسمان شناخته می شد

اکنون اخترشناسان با کمک گرفتن از تکنیکی ویژه توانسته اند بازتاب نور این انفجار را رصد کنند. بررسی جدید بر روی این نورهای بازتابیده شده که توسط "آرمین رست" فیزیک اخترشناس موسسه علوم تلسکوپهای فضایی در بالتیمور انجام گرفته نشان می دهد اتا کارینا نسبت به آنچه در گذشته تصور می رفت در دوران درخشش اش بسیار سردتر بوده است، سرمایی برابر هشت هزار و 540 درجه فارنهایت!

این یافته نشان می دهد انفجار بزرگ شباهتی به انفجار های ابرنواختری یا دیگر رویدادهایی که مرگ ستاره ها یا انفجارهای ابرنواختری را تقلید می کنند، ندارد. همچنین نتایج این بررسی جدید نشان می دهد که اخترشناسان هنوز هم عامل اصلی وقوع انفجار عظیم را نمی دانند.

نمایی باز از سحابی اتاکارینا، منطقه ای بزرگ در جنوب آسمان که مرکز تولد ستاره های جدید است، این تصویر توسط دوربین Hawk-I بر روی تلسکوپ VLT به ثبت رسیده است

بر اساس گزارش واشنگتن پست، کشف راز انفجار این ستاره می تواند به اخترشناسان کمک کند تا درک بهتری از آخرین مراحل زندگی ستاره های غول پیکر به دست آورده و بتوانند میان انفجارها و ابرنواخترها تفاوت قائل شوند.

گروهی از دانشمندان اسپانیایی و شیلیایی در عمق دو متری از سطح بیابان "آتاکاما" در شیلی واحه ای از حیات میکروارگانیسمهای مریخی را کشف کردند.

به گزارش خبرگزاری مهر، محققان مرکز زیست شناسی نجومی اسپانیا و دانشگاه کاتولیک شمال شیلی در زیرلایه های با درصد شوری بالا و در محیطی بسیار شبیه به مریخ در بیابان آتاکاما در عمق دو متری از سطح، واحه ای از حیات میکروارگانیسمها را شناسایی کردند.

بیابان "آتاکاما" خشک ترین منطقه زمین است، به طوریکه در این صحرا سالانه به طور متوسط تنها 0.1 میلیمتر باران می بارد.

این محققان در این خصوص توضیح دادند: "ما این زیستگاه را واحه میکروبی نامیدیم چون در این محیط غنی از نمک و سایر ترکیبات بسیار نمگیری که به شدت آب جذب می کنند میکروارگانیسمهای درحال توسعه ای را یافتیم."

این دانشمندان همچنین کشف کردند که این میکروبها در یک محیط بسیار خشک توانسته اند از سطح بلورهای نمک رطوبت جذب کنند.

در این محیط، میکروارگانیسمهای زیرزمینی با تمام آنچه که برای زندگی به آن نیاز دارند (آب و غذا) رشد می کنند.

براساس گزارش یونیورس تودی، این گونه باکتریها با گونه هایی که در سایر محیطهای با درصد بالای شوری زندگی می کنند تفاوت چندانی ندارند اما چیزی که این کشف را منحصربفرد می کند این است که این میکروبها در عمق بین 2 تا 3 متری و در شرایط بدون اکسیژن و نور خورشید پیدا شده اند.

این دانشمندان به منظور دستیابی به این نتایج از دستگاهی به نام SOLID (آشکارساز نشانه های حیات) استفاده کردند. این دستگاه با هدف استفاده در ماموریتهای آینده مریخ ساخته شده است.

هسته SOLID تراشه ای زیستی است که حداکثر 450 پادتن را برای شناسایی مواد بیولوژیکی چون قندها، DNA و پروتئین ها در خود جای داده است.

این نمونه ها می توانند جمع آوری شده، سپس به طور خودکار پردازش شوند و به صورت تصویری نمایش داده شوند که حضور ترکیبات و میکروارگانیسمها را نشان می دهد.

با استفاده از این تکنیک، این دانشمندان حضور باکتریها و آرکئوباکتریهای زیرزمینی را در این بیابان شناسایی کردند.

این محقان در این خصوص توضیح دادند که رسوبات نمکی در سیاره سرخ نیز شناسایی شده اند و به همین علت این احتمال وجود دارد که این باکتریها بتوانند در محیطهای بسیار شور زیرز سطح مریخ نیز زندگی کنند.

منجمان رصدخانه‌ای خصوصی در فنلاند با عکس‌برداری از دو سحابی سدربلاد 214 و شارپلس 170 که بخشی از سحابی فعال NGC 7822 هستند، موفق شدند این عکس را از علامت‌سوالی در فاصله 40 سال‌نوری از زمین ثبت کنند.

این منظومه در صورت‌فلکی قیفاووس واقع است و برای تهیه آن، چندین عکس سیاه‌و سفید در فیلترهای مختلف مانند قرمز، آبی و سبز گرفته و با استفاده از پردازش کامپیوتری روی هم مونتاژ شده‌اند. در این سحابی‌ها فعالیت شدید تولد ستارگان در جریان است و انرژی عظیم ناشی از تابش ستارگان جوان و داغ، گازهای سحابی‌ها را به نورافشانی واداشته است.

فضاپیمای ناسا توانسته یک ویدئوی جالب از گردبادهای خورشیدی را در سطح این ستاره ثبت کند.

 انفجارهای گردباد مانند پلاسمای فوق داغ، توسط رصدخانه دینامیک خورشیدی شناسایی شده که به طور مداوم به ثبت ویدئوهایی با وضوح بالا از خورشید می‌پردازد.

این ویدئوی گردباد خورشیدی به نمایش فواره‌های گردان پلاسما در یک دوره30 ساعته پرداخته که در تاریخ هفتم تا هشتم فوریه بر روی سطح خورشید حرکت می‌کردند.

این گردبادها برخلاف همتایان زمینی خود که با باد حرکت می‌کنند، توسط میدان مغناطیسی پرقدرت خورشید شکل می‌گیرند.

در این ویدئو، مواد پلاسمای سردتر به شکل تیره‌تر در پس‌زمینه درخشان خورشید دیده می‌شود.

فضاپیمای رصدخانه دینامیک خورشیدی این ویدئو را در طیف نوری فرابنفش شدید ثبت کرده که باعث وجود یک مه زردرنگ عجیب در آن شده است.

این ویدئو در دومین سالگرد آغاز ماموریت این فضاپیما توسط ناسا منتشر شده است.

فضاپیمای 850 میلیون دلاری ناسا در 11 فوریه 2010 ماموریت پنج ساله خود را برای ثبت فیلم‌های وضوح بالا از خورشید برای کمک به درک بهتر تاثیر چرخه آب‌وهوایی دوره خورشیدی بر روی زمین آغاز کرد.

خورشید اکنون در دوره فعال خود در یک چرخه 11 ساله آب‌وهوایی قرار دارد. این دوره که چرخه خورشیدی 24 نام دارد، قرار است در سال 2013 به اوج فعالیت خود برسد.

بزرگترین جهش علمی بشر از زمان گالیله در پروژه‌ای تاریخی با عظیم‌ترین مجموعه تلسکوپ‌های زمینی به منظور بررسی چگونگی شکل‌گیری سیاراتی مانند زمین و پاسخ به معمای منشأ تشکیل اقیانوس‌های زمین، رقم می‌خورد.

 مجموعه تلسکوپ‌های 1.3 میلیارد دلاری آلما در رشته‌ کوه «آند» شیلی، با همکاری تلسکوپ رادیویی عظیم مجموعه بسیار بزرگ (VLA) با 27 آنتن در نیومکزیکو قرار است به بررسی چگونگی شکل‌گیری سیارات از دیسک‌های گاز و غبار اطراف ستاره‌های جهان بپردازد.

دانشمندان مجموعه «آلما» این طرح را بزرگترین جهش در دنیای فناوری از زمان گالیله خوانده‌اند.

به گفته «دیوید ویلنر» از مرکز فیزیک اخترشناسی «هاروارد - اسمیتسون»، این چشمان جدید، فرصت بررسی دقیق حرکت گاز و غبار در دیسک‌های اطراف ستارگان جوان را برای دانشمندان فراهم کرده و نظریات جدید آنها را در مورد شکل‌گیری سیارات به آزمایش خواهد گذاشت.

این تلسکوپ جدید به ثبت مراحل اولیه شکل‌گیری سیارات یعنی رشد دانه‌های غبار و سنگریزه‌های موجود در دیسک‌ها و همچنین نمایش تعاملات گرانشی میان دیسک‌ها و سیارات جدید موجود در آنها خواهد پرداخت.

به گفته «ویلنر»، قدرت این دو تلسکوپ همچنین ستاره‌شناسان را بیش از پیش، به بررسی ستاره‌های جوان و منظومه‌های خورشیدی توانا کرده و همچنین به درک بهتر فرایندهای تولید کننده تنوع زیاد موجود در سیستم‌های سیاره‌ای خارج از منظومه شمسی کمک خواهد کرد.

یکی از رصدهای اولیه «آلما» در مورد یک دیسک در اطراف ستاره جوانی در فاصله 170 سال نوری از زمین، امید دانشمندان را به کشف جواب سوالاتشان در مورد منشأ اقیانوس‌های زمین بیشتر کرده است.

دانشمندان بر این تصورند که بخش عمده‌ای از  آب موجود در زمین، از بمباران شهابی در زمان جوانی این سیاره فراهم شده؛ اما هنوز در مورد میزان آن مطمئن نیستند.

سرنخ اصلی این نظریه وجود درصد بالایی از دیتریوم در آب اقیانوس‌ها بوده که در گاز میان ستاره‌ها کشف شده است.

ویلنر که با همکاری دانشمندان دیگر در حال کار بر روی این پروژه بوده است، ‌اظهار کرد: بررسی‌های بیشتر از این قبیل ما را قادر به سنجش دقیق‌تر درصد آب اقیانوسی خواهد کرد که ممکن است توسط شهاب‌سنگ‌ها به زمین منتقل شده باشند.

دو مجموعه جدید تلسکوپی همچنین به گسترش بررسی تکامل کهکشان‌ها و شکل‌گیری ستاره‌ها در زمان جوانی جهان در 10 یا 12 میلیارد سال پیش کمک خواهند کرد.

در حال حاضر این مجموعه موفق به ارائه مناظر دقیقی از گاز هسته‌ای و مولکولی در کهکشان‌هایی با فاصله 12 میلیون سال نوری شده‌اند.